آیا می دانید اطلاعات چگونه در اینترنت جابجا می شوند؟

بررسی پروتکل TCP/IP؛ پروتکل TCP/IP استاندارد فعلی برای شبکه های بزرگ است. با اینکه پروتکل فوق کند و مستلزم استفاده از منابع بیشتری است ولی بدلیل مزایای بالای آن نظیر قابلیت روتینگ، استفاده در اغلب پلات فورم ها و سیستم های عامل همچنان در زمینه استفاده از پروتکل ها حرف اول را می زند...

پروتکل TCP/IP استاندارد فعلی برای شبکه های بزرگ است. با اینکه پروتکل فوق کند و مستلزم استفاده از منابع بیشتری است ولی بدلیل مزایای بالای آن نظیر قابلیت روتینگ، استفاده در اغلب پلات فورم ها و سیستم های عامل همچنان در زمینه استفاده از پروتکل ها حرف اول را می زند. با استفاده از پروتکل فوق کاربری با در اختیار داشتن ویندوز و پس از اتصال به شبکه اینترنت براحتی قادر به ارتباط با کاربر دیگری خواهد بود که از مکینتاش استفاده می کند.

برای مدیران شبکه امروزه کمتر محیطی را می توان یافت که نیازبه دارا بودن دانش کافی در رابطه با TCP/IP نباشد. حتی سیستم عامل شبکه ای ناول که سالیان متمادی از پروتکل IPX/SPX برای امر ارتباطات خود استفاده می کرد در نسخه شماره پنج خود به ضرورت استفاده از پروتکل فوق واقف و نسخه اختصاصی خود را در این زمینه ارائه نمود.

پروتکل TCP/IP در ابتدا برای استفاده در شبکه ARPAnet ( نسخه قبلی اینترنت ) طراحی گردید. وزارت دفاع امریکا با همکاری برخی از دانشگاهها اقدام به طراحی یک سیستم جهانی نمود که دارای قابلیت ها و ظرفیت های متعدد حتی در صورت بروز جنگ هسته ای باشد. پروتکل ارتباطی برای اینچنین شبکه ای TCP/IP در نظر گرفته شد.

بمنظور پیکربندی مناسب پروتکل TCP/IP در ویندوز ۲۰۰۰ می بایست به موارد ذیل توجه نمود.

تخصیص دستی آدرس IP برای هر یک از منابع ضروری در شبکه و یا استفاده منابع ضروری در شبکه از سیستمی که بصورت پویا به آنان IP اختصاص خواهد داد. در این حالت لازم است که سرویس دهنده ای که رسالت فوق در شبکه را برعهده خواهد گرفت نصب و پیکربندی گردد. ( DHCP server )

جایگاه Subnet mask  به کمک آن می توان مشخص نمود که کدام بخش IP مربوط به شماره شناسائی (ID) شبکه بوده وکدام بخش مربوط به شماره شناسائی (ID) کامپیوتر Host است.

در صورتیکه لازم است بسته های اطلاعاتی از شبکه خارج و برای شبکه دیگر ارسال گردنند( روتینگ ) می بایست Gateway پیش فرض را مشخص نمود.

آدرس مربوط به DNS که مسئولیت حل مشکل تبدیل نام به آدرس را برعهده خواهد داشت. ذکر این نکته ضروری است که استفاده از DNS در شبکه های ویندوز ۲۰۰۰ که بعنوان کنترل کننده دامنه محسوب شده و در کنار خود از Active Directory استفاده می کند یک ضرورت است نه انتخاب.

آدرس مربوط به سرویس دهنده WINS که مسئولیت برطرف کردن اسامی NetBIOS به IP مربوط را برعهده خواهد داشت. در صورت نیاز می توان امکان NetBIOS برروی TCP/IP را غیر فعال نموده و در چنین حالتی ضرورتی به نصب سرویس دهنده WINS نخواهد بود.

اغلب موارد فوق را می توان با استفاده از سرویس دهنده DHCP بصورت اتوماتیک انجام داد.

اجزای پروتکل TCP/IP

پروتکل TCP/IP از مجموعه پروتکل های دیگر تشکیل شده که هر یک در لایه مربوطه، وظایف خود را انجام می دهند. پروتکل های موجود در لایه های Transport و Network دارای اهمیت بسزائی بوده و لازم است که در این بخش به معرفی آنها بپردازیم.

 پروتکل TCP)Transmission Control Protocol) : مهمترین وظیفه پروتکل فوق اطمینان از صحت ارسال اطلاعات است. پروتکل فوق اصطلاحا Connection-oriented نامیده می شود. علت این امر ایجاد یک ارتباط مجازی بین کامپیوترهای فرستنده و گیرنده بعد از ارسال اطلا عات است . پروتکل هائی از این نوع امکانات بیشتری را بمنظور کنترل خطاهای احتمالی در ارسال اطلاعات فراهم نموده ولی بدلیل افزایش بار عملیاتی سیستم کارائی آنان کاهش خواهد یافت. از پروتکل TCP بعنوان یک پروتکل قابل اطمینان نیز یاد می شود. علت این امر ارسال اطلاعات و کسب آگاهی لازم از گیرنده اطلاعات بمنظور اطمینان از صحت ارسال توسط فرستنده است. در صورتیکه بسته های اطلاعاتی بدرستی دراختیار فرستنده قرار نگیرند فرستنده مجددا اقدام به ارسال اطلاعات می نماید.

 پروتکل  UDP)User Datagram Protocol) پروتکل فوق نظیر پروتکل TCP در لایه " حمل " فعالیت می نماید. UDP بر خلاف پروتکل TCP بصورت "بدون اتصال " است. بدیهی است که سرعت پروتکل فوق نسبت به TCP سریعتر بوده ولی از بعد کنترل خطاء تضمینات لازم را ارائه نخواهد داد. بهترین جایگاه استفاده از پروتکل فوق در مواردی است که برای ارسال و دریافت اطلاعات به یک سطح بالا از اعتماد نیاز نداشته باشیم.

 پروتکل IP(Internet Protocol): این پروتکل در لایه شبکه ایفای وظیفه کرده و مهمترین مسئولیت آن دریافت و ارسال بسته های اطلاعاتی به مقاصد درست است. پروتکل فوق با استفاده آدرس های نسبت داده شده منطقی، عملیات روتینگ را انجام خواهد داد.

پروتکل های موجود در لایه Application پروتکل TCP/IP

 پروتکل TCP/IP صرفا" به سه پروتکل TCP ، UDP و IP محدود نشده و در سطح لایه Application دارای مجموعه گسترده ای از سایر پروتکل ها است. پروتکل های فوق بعنوان مجموعه ابزارهائی برای مشاهده ، اشکال زدائی و اخذ اطلاعات و سایر عملیات مورد استفاده قرار می گیرند. در این بخش به معرفی برخی از این پروتکل ها خواهیم پرداخت.

FTP)File Transfer Protocol): از پروتکل فوق برای تکثیر فایل های موجود بر روی یک کامیپیوتر و کامپیوتر دیگر استفاده می گردد. ویندوز ۲۰۰۰ دارای یک برنامه خط دستوری بوده که بعنوان سرویس گیرنده ایفای وظیفه کرده و امکان ارسال و یا دریافت فایل ها را از یک سرویس دهنده FTP فراهم می کند. سرویس دهنده FTP بعنوان یک بخش مجزاء و در زمان نصب IIS ( سرویس دهنده اطلاعاتی اینترنت ) بر روی سیستم نصب خواهد شد.

SNMP)Simple Network Management Protocol) : از پروتکل فوق بمنظور اخذ اطلاعات آماری استفاده می گردد. یک سیستم مدیریتی درخواست خود را از یک آژانس SNMP مطرح و ماحصل عملیات کار در یک MIB(Management Information Base) ذخیره می گردد. MIB یک بانک اطلاعاتی بوده که اطلاعات مربوط به کامپیوترهای موجود در شبکه را در خود نگهداری می نماید .( مثلا" به چه میزان فضا مربوط به هارد دیسک وجود دارد)

 پروتکل TelNet: با استفاده از پروتکل فوق کاربران قادر به log on اجرای برنامه ها و مشاهده فایل های موجود بر روی یک کامپیوتر از راه دور می باشند. ویندوز ۲۰۰۰ دارای برنامه های سرویس دهنده و گیرنده جهت فعال نمودن و استفاده از پتانسیل فوق است .

SMTP)simple Mail Transfer Protocol) : از پروتکل فوق برای ارسال پیام الکترونیکی بر روی اینترنت استفاده می گردد.

HTTP)HyperText Transfer Protocol): پروتکل فوق مشهورترین پروتکل در این گروه بوده و از آن برای رایج ترین سرویس اینترنت یعنی وب استفاده می گردد. با استفاده از پروتکل فوق کامپیوترها قادر به مبادله فایل ها با فرمت های متفاوت ( متن، تصاویر ،گرافیکی ، صدا ویدئو و...) خواهند بود. برای مبادله اطلاعات با استناد به پروتکل فوق می بایست، سرویس فوق از طریق نصب سرویس دهنده وب فعال و در ادامه کاربران و استفاده کنندگان با استفاده از یک مرورگر وب قادر به استفاده از سرویس فوق خواهند بود.

NNTP)Network News TYransfer Protocol): از پروتکل فوق برای مدیریت پیام های ارسالی برای گروه های خبری خصوصی و عمومی استفاده می گردد. بمنظور عملیاتی نمودن سرویس فوق می بایست سرویس دهنده NNTP برای مدیریت محل ذخیره سازی پیام های ارسالی نصب و در ادامه کاربران و سرویس گیرندگان با استفاده از برنامه ای موسوم به NewsReader از اطلاعات ذخیره شده استفاده خواهند کرد. ویندوز 2000 Server دارای یک سرویس دهنده NNTP بهمراه IIS است . برنامه Outlook Explore 5.0 علاوه بر ارائه امکانات لازم در خصوص ارسال و دریافت پیام های الکترونیکی دارای امکانات لازم بعنوان یک NewsReader نیز است.

برنامه های کمکی TCP/IP

برای استفاده از پروتکل TCP/IP و مشاهده برخی پارامترها و تنظیمات مربوطه مجموعه ای از برنامه های کمکی ارائه شده است . در ادامه به معرفی برخی از این برنامه های رایج خواهیم پرداخت.

IPCONFIG: از این برنامه برای اخذ اطلاعات در رابطه با پیکربندی TCP/IP نصب شده بر روی یک کامپیوتر استفاده می گردد. با تایپ نمودن دستور فوق بر روی خط دستور می توان اطلاعات متفاوتی نظیر IP کامپیوتر مورد نظر Subnet Mask و Default Gateway را مشاهده نمود. با اضافه نمودن سوئیچ /all به دستور فوق می توان اطلاعات تکمیلی دیگر نظیر Host Name آدرس های MAC و سایر اطلاعات ذیربط را مشاهده نمود.

NETSTAT: از این برنامه برای مشاهده آمار و وضعیت جاری اتصالات شبکه استفاده نمود.

NBTSTAT: ازبرنامه فوق برای مشاهده جدول محلی NetBIOS ( جدولی مشتمل بر اسامی NetBIOS که توسط برنامه های محلی ریجستر شده اند ) و اسامی NetBIOS که Cache شده اند استفاده می گردد.

NSLOOKUP از این برنامه برای بررسی رکوردهای اسامی مستعار Doman host ، سرویس های Domain host و اطلاعات مربوط به سیستم عامل استفاده می گردد. درخواست اطلاعات فوق از سرویس دهنده DNS انجام خواهد شد.

ROUTE:  از این برنامه بمنظور مشاهده وانجام اصلاحات مورد نظر در جدول محلی روتینگ استفاده میگردد.

TRACERT: از این برنامه بمنظور مسیریابی یک بسته اطلاعاتی تا رسیدن به مقصد استفاده می گردد.

PING & PATPING: از این برنامه برای بررسی پیکربندی و تست اتصال IP بر اساس نام و یا آدرس IP استفاده می گردد. PATHPING دارای ویژگی های PING و TRACERT بصورت همزمان است .

ARP: از این برنامه برای مشاهده و انجام تغییرات مورد نیاز در Address Resolution Protocol cache استفاده می گردد.